Η επιδημία των λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια είναι ένα πρώτο επιστημονικό πεδίο που η λογική της Ενιαίας Υγείας εφαρμόζεται, μελετώντας την διασπορά ανθεκτικών μικροοργανισμών αλλά και γονιδίων ανάμεσα σε πληθυσμούς ζώων κι ανθρώπων.
Επίσης, πολλοί κορονοϊοί (SARS, MERS, COVID) θεωρείται ότι προέρχονται από ζωικούς πληθυσμούς.

Αυτό επισημαίνει ο Καθηγητής Αλκιβιάδης Βατόπουλος σε συνέντευξη του στην ιστοσελίδα του Μεσογειακού Κέντρου Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία (MED – OHC).
Ο κ. Βατόπουλος είναι Βιοπαθολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Μεσογειακού Κέντρου Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία (MED – OHC).

Η συνέντευξη:

Ερ. Τι ακριβώς σημαίνει Ενιαία Υγεία;
Απ. Ενιαία Υγεία είναι η μια σύγχρονη προσέγγιση στην Επιστήμη της Δημόσιας Υγείας αλλά και στην Κλινική Ιατρική που θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι μέλος του συνολικού οικοσυστήματος και ότι ο ανθρώπινες κοινωνίες επηρεάζουν και επηρεάζονται από το συνολικό περιβάλλον, είτε πρόκειται για το φυσικό περιβάλλον, δηλαδή τον γενικότερο χώρο στις πόλεις αλλά και εκτός πόλεων, είτε πρόκειται για την υγεία της πανίδας και της χλωρίδας που, άμεσα ή έμμεσα, έρχεται σε επαφή με τον άνθρωπο. Συνεπώς η άσκηση τόσο της (κλινικής) Ιατρικής όσο και της Δημόσιας Υγείας πρέπει να συνυπολογίζει αυτή την διαπλοκή. Με άλλα λόγια πρέπει να συνυπολογίζονται οι αλληλεπιδράσεις του περιβάλλοντος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στην διαμόρφωση στρατηγικών για την βελτίωση της υγείας του πληθυσμού αλλά και στην έρευνα των αιτιών και της βιολογίας νοσημάτων και επιδημιών, και στην εκπόνηση στρατηγικών αντιμετώπισής τους.

Ερ. Σε πρακτικό επίπεδο, δηλαδή στην καθημερινότητα μας, πως η Ενιαία Υγεία συμβάλλει στην προαγωγή και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας;
Απ. Η ανίχνευση, εκτίμηση του μεγέθους και η εκπόνηση στρατηγικών αντιμετώπισης επιδημιών περιλαμβάνει την εκτίμηση της τυχόν συμμετοχής του περιβάλλοντος. Παραδείγματα είναι πολλά. Αναφέρουμε τον δάγκειο, η επιδημιολογία του οποίου εξαρτάται από την κατανόηση της κατανομής των διάφορων ειδών κουνουπιών αλλά και από τον επιπολασμό της νόσου στα ζώα (αλόγα κ.λπ.), τον μελιταίο που είναι ζωωανθρωπονόσος και η διάγνωσή του υποβοηθείται από το ιστορικό του ασθενούς (σχέση με ζώα, διατροφικό ιστορικό κ.λπ.) ενώ η αντιμετώπισή του σε επίπεδο κοινότητας απαιτεί στενή συνεργασία με τις κτηνιατρικές υπηρεσίες. Η επιδημιολογία της ελονοσίας επίσης στηρίζεται στην οπτική της Ενιαίας Υγείας. Επίσης, σε επίπεδο προαγωγής της Υγείας είναι απαραίτητη η οπτική της Ενιαίας Υγείας σε θέματα όπως η διευθέτηση υδροβιότοπων, στην πολεοδομία, στις κτηνιατρικές υπηρεσίες. Ένα λειτουργικό σύστημα υγείας λοιπόν δεν πρέπει να έχει στεγανά ούτε από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες, ούτε από τις υπηρεσίες του περιβάλλοντος.

Ερ. Πόσο κομβικός είναι ο ρόλος της Ενιαίας Υγείας για την αναχαίτιση πανδημικών απειλών όπως αυτή που πρόσφατα βίωσε ο πλανήτης, καθώς και άλλου είδους απειλών, όπως η Επισιτιστική και Κλιματική κρίση;
Απ. Με δεδομένο ότι πολλές επιδημίες στον ανθρώπινο πληθυσμό ξεκινούν από αντίστοιχες επιζωοτίες, ενώ πολλά «νέα» παθογόνα προέρχονται από μεταλλάξεις ή ανασυνδυασμούς μικροοργανισμών που επιπολάζουν στα ζώα, είναι σαφής η ανάγκη της επικοινωνίας και στενής συνεργασίας των επιστημόνων που δραστηριοποιούνται στα σχετικά επιστημονικά πεδία όπως Ιατρική, Δημόσια Υγεία, Βιολογία, Κτηνιατρική, Οικολογία. Επίσης, η επιστημονική έρευνα πρέπει να συνυπολογίζει τη διαπλοκή αυτή, ενώ κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, αλλά και οι στρατηγικές (οικονομικής κ.λπ.) ανάπτυξης που υιοθετούνται πρέπει να συνυπολογίζουν την επίδραση στο περιβάλλον. Η επιδημία των λοιμώξεων από ανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια είναι ένα πρώτο επιστημονικό πεδίο που η λογική της Ενιαίας Υγείας εφαρμόζεται, μελετώντας την διασπορά ανθεκτικών μικροοργανισμών αλλά και γονιδίων ανάμεσα σε πληθυσμούς ζώων κι ανθρώπων. Επίσης, πολλοί κορονοϊοί (SARS, MERS, COVID) θεωρείται ότι προέρχονται από ζωικούς πληθυσμούς.

Ερ. Πώς μπορεί ένας ενεργός πολίτης να ενημερωθεί και να βοηθήσει στην προώθηση των σκοπών της Ενιαίας Υγείας;
Απ. Με συνεχή ενημέρωση για τα θέματα αυτά, αλλά και με την προσαρμογή της συμπεριφοράς του και της λειτουργίας του στην κοινωνία. Επίσης, μέσω της πίεσης για προσαρμογή των πολιτικών που εφαρμόζονται για ανάπτυξη, ώστε να συνυπολογίζεται η επίδραση αυτών στην οικολογία και στο περιβάλλον. Ο ενεργός πολίτης πρέπει να συνειδητοποιήσει και να δράσει πιέζοντας ώστε η πολιτική και οι πολιτικοί να δρουν με βάση την παραδοχή ότι δεν μπορεί να υπάρξει υγιής ανάπτυξη σε ένα ανθυγιεινό περιβάλλον

Ερ. Είναι η Ενιαία Υγεία ένα επιπλέον εφόδιο όλων μας για την άμβλυνση των συνεπειών της Κλιματικής Κρίσης και την επίτευξη των Στόχων της Βιώσιμης ανάπτυξης;
Απ. Προφανώς! Η λογική της Ενιαίας Υγείας θα βοηθήσει σε μια ανάπτυξη φιλική στο περιβάλλον.

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Αλκιβιάδης Βατόπουλος είναι Βιοπαθολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.

Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εξειδικεύθηκε στη Βιοπαθολογία (κλινική Μικροβιολογία) στο Θεραπευτήριο «Ευαγγελισμός», και έκανε τη Διδακτορική Διατριβή του στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κατέχει MSc in Medical Microbiology από το London School of Hygiene and Tropical Medicine, University of London (Υποτροφία Βρετανικού Συμβουλίου).
Έχει διατελέσει Επιμελητής Β’ και Α’ στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών, Λέκτορας, Επίκουρος και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγητής Μικροβιολογίας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, και Καθηγητής Μικροβιολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε τον Σεπτέμβριο 2022.

Η ερευνητική του δραστηριότητα έχει επικεντρωθεί στη μελέτη της επιδημιολογίας των λοιμωδών vοσημάτων και ειδικότερα στη μελέτη της μοριακής βιολογίας και επιδημιολογίας των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά.

Γενικός στόχος της ερευνητικής του προσπάθειας είναι η κατανόηση του τρόπου δημιουργίας και διασποράς των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μικροοργανισμών μέσα στο νοσοκομείο, αλλά και στην κοινότητα, με σκοπό αφενός τη συμβολή στην πολιτική χρήσης των αντιβιοτικών και στην καλύτερη αντιμετώπιση των λοιμώξεων, αφετέρου τη συμβολή στην αντιμετώπιση του μεγάλου αυτού προβλήματος.

Είναι μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Είναι συγγραφέας ή συν-συγγραφέας σε 166 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Μεσογειακού Κέντρου Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία (MED -OHC).